Giá trị của bạn – Giá trị của tôi
Những người trẻ tuổi luôn chứa đựng trong mình rất nhiều giá trị cá nhân - những giá trị này có ảnh hưởng sâu sắc tới hành vi, xúc cảm và suy nghĩ của họ. Vậy giá trị là gì? Giá trị được định nghĩa như một hành trang quý giá mà mỗi cá nhân mang theo trong cuộc đời mình, đó là các nguyên tắc hay niềm tin, lẽ sống, chính kiến, thái độ của mỗi cá nhân, mỗi nhóm người, mỗi xã hội. Giá trị là những điều mà mỗi người cho là quan trọng, là có ý nghĩa giúp định hướng suy nghĩ, hành động và lẽ sống của mình. Giá trị được hình thành như thế nào? Cha mẹ là thế giới đầu tiên tác động tới suy nghĩ của chúng ta, sau đó anh chị em ruột, bạn bè, thầy cô giáo cũng đem đến cho ta những bài học đáng quý về giá trị. Bên cạnh đó, truyền hình, sách báo, các hoạt động văn hóa hay tôn giáo, và tất cả những điều đang xảy ra xung quanh cũng góp phần định hướng cho ta những gì là đúng, là đáng sống và đáng phấn đấu vì nó. Tất cả những bài học này trở thành giá trị cá nhân. Tuy nhiên không phải là tất cả các giá trị là bất biến. Giá trị cá nhân sẽ được thử nghiệm và thay đổi hay điều chỉnh cùng với tuổi tác, nền tảng giáo dục và kinh nghiệm của mỗi cá nhân.
Có giá trị hữu hình và giá trị vô hình. Giá trị hữu hình là những gì có thể nhìn thấy được, chạm tới được như tiền bạc, nhà cửa, phương tiện đi lại, trang sức, quần áo…Giá trị vô hình là những gì không thể nhìn thấy hay chạm vào nhưng có thể cảm nhận được như mối quan hệ gia đình, hôn nhân, giáo dục, sự siêng năng, tài năng, lòng tốt, nuôi dạy con cái, tình bạn, tình yêu, sự quan tâm, trách nhiệm, sự trung thành, độc lập, tự do… Bên cạnh những giá trị thuộc về mỗi cá nhân có cả những giá trị chung mang tính nhân loại và được mọi người cùng thừa nhận, đó là quyền được sống đàng hoàng, được đi học, kiếm sống chân chính, chăm sóc sức khoẻ, kết hôn, sinh con. Tình yêu, sự quan tâm, sự trung thực, tính cận trọng, khiêm tốn, thân thiện, sự hào phóng, khiêm tốn và nhân đạo cũng được coi như những giá trị mang tính nhân loại.
Giá trị của mỗi người có thể rất khác nhau. Chẳng hạn như đối với bạn này thì tình bạn là điều giá trị nhất, nhưng với bạn khác thì không có gì quan trọng hơn gia đình. Nếu không hiểu và không chấp nhận sự khác biệt này, bạn có thể làm tổn thương bạn bè khi hạ thấp các giá trị mà bạn ấy coi trọng. Do đó, sự tôn trọng và chấp nhận các giá trị của người khác cũng chính là một cách thể hiện rằng bạn thực sự tôn trọng giá trị tình bạn. Hay nói cách khác, hãy biết chấp nhận sự khác biệt!
Có những khi bạn muốn thuyết phục bạn mình thay đổi theo những điều mà bạn cho là có giá trị và từ bỏ những giá trị của bạn ấy. Có đôi lần bạn bè làm theo ý bạn chỉ vì bạn gây áp lực với bạn ấy nhiều quá. Tuy nhiên, có thể khi các giá trị sẵn có mà bạn ấy tin tưởng khác xa với giá trị của bạn và bạn ấy muốn bảo vệ các giá trị của mình, bất hoà sẽ nảy sinh giữa các bạn. Do đó, tôn trọng các giá trị tích cực của nhau sẽ làm bền chặt hơn tình bạn và giúp tăng cường mối quan hệ giữa các cá nhân.
Gía trị của tôi là gì?
Giá trị của mỗi cá nhân phụ thuộc vào cách mà họ sống, vào những ảnh hưởng thường gặp, những bài học rút ra từ trải nghiệm, những sự thật được khám phá từ sâu thẳm trái tim mình và đôi khi là từ những điều mà chúng ta sẵn lòng bảo vệ với bất kỳ giá nào. Nếu có ai đó hỏi bạn rằng: “Bạn coi trọng các gía trị gì?”, liệu bạn có nói “lòng trung thực” và “chữ tín”? Bạn trả lời thế đơn giản vì biết rằng đó là những giá trị phổ biến và dễ được chấp nhận. Hoặc bạn sẽ nói ‘giá trị của tớ là hiếu thảo với cha mẹ ». Câu trả lời này có khi chỉ là để gây ấn tượng với người khác hoặc bởi vì bạn ý thức được đó là những giá trị phổ biến và nên theo hơn là việc chúng ta bộc lộ những giá trị thực sự mà mỗi người đang cất giữ nơi sâu thẳm trái tim mình. Như vậy, giá trị cá nhân được gạn lọc từ chính kinh nghiệm bản thân. Vai trò của thầy/cô là khuyến khích học trò mình nhìn nhận lại và củng cố các hành vi ứng xử, thông qua đó giúp họ tự khám phá, chọn lựa và hình thành nên các giá trị bền vững cho chính mình. Nói cách khác, giáo viên không phải là người chỉ ra, áp đặt hay thay thế vai trò tự thân của sinh viên.
Công việc đánh thức những giá trị từ bên trong như thế này sẽ dần từng bước giúp những người trẻ tuổi nhận diện ra được triết lý sống của cá nhân họ. Và quả thực, các giá trị là kim chỉ nam cho cách chúng ta ứng xử trong cuộc sống hàng ngày. Mỗi người trải nghiệm cuộc sống theo những cách khác nhau. Và đó chính là giá trị cá nhân của bạn – của tôi. Vì lẽ đó, chẳng thể nào có thể nói chắc chắn giá trị nào hay phong cách sống nào là phù hợpa nhất với người này hay với người kia. Tuy nhiên, chúng ta vẫn có thể khái quát những đặc điểm chung về giá trị của một nhóm người cụ thể nào đó như đặc điểm về giá trị của nhóm những người trẻ, của nhóm cha mẹ, nhóm các tư vấn viên, nhóm người châu Á hay nhóm người châu Mỹ…
Cha mẹ, thầy cô và những có trách nhiệm với thế hệ trẻ luôn muốn giúp những người trẻ hoàn thiện bản thân để trở thành người công dân có ích. Một người cha lớn tuổi ở Trung Quốc hay dạy răn dạy con mình rằng: “Ta đã từng ăn muối nhiều hơn con”, có thể hiểu là người lớn thường có nhiều kinh nghiệm sống hơn lớp trẻ. Điều này có nghĩa là bạn rất nên lắng nghe kinh nghiệm của người đi trước bởi chúng ta không thể phủ nhận rằng hầu hết người lớn tuổi thường có nhiều kinh nghiệm sống quý báu được chắt lọc qua thời gian.